هزاران سال است که بشر در جستجوی منبع سلامتی و بیماری بوده است. در شرق، فلاسفه هندی و تبتی از چاکراها و نادیها سخن گفتند، مسیرهایی که نیروی حیاتی (پرانا) در آن جریان دارد. در همان دوران، حکیمان ایرانی از اخلاط اربعه (مزاجشناسی) و چینیها از چی (Qi) و مریدینها به عنوان پایههای سلامت جسم و روان یاد میکردند. آیا ممکن است این نظامهای درمانی باستانی، علیرغم تفاوت در نامگذاری، همگی به یک واقعیت واحد انرژیایی اشاره داشته باشند؟
بیشتر بخوانید: چاکرا چیست؟
در جامعه مدرن، ما اغلب چاکرا را به عنوان یک مفهوم مجزا و صرفاً معنوی میشناسیم. اما برای درک عمیقتر از سلامت جامع، باید چاکراها را از لنز طب سنتی که ریشه در بدن فیزیکی و طبیعت دارد، مورد بررسی قرار دهیم.
این مقاله، فراتر از تعاریف ساده، یک پل تحلیلی بین این تمدنهای بزرگ بنا میکند. ما خواهیم دید که چگونه گرم یا سرد بودن یک چاکرا بر اساس مزاج فرد تعیین میشود، چگونه مدل سهگانه دوشا (Ayurveda) با عدم تعادل مراکز انرژی همپوشانی دارد و چطور میتوان نقاط چاکرا را با تکنیکهای بادکش گرم و روغنمالی (دلک) طب سنتی درمان کرد. اگر آمادهاید تا رمزگشایی کنید که چرا سلامت هر چاکرا باید با طبع و مزاج شما هماهنگ باشد، این راهنما، دیدگاه شما را نسبت به بدن و درمان دگرگون خواهد کرد.
۱. از نادیها تا عروق: تلاقی مدل چاکرا با مریدینهای طب سوزنی (TCM)
درک چاکراها در بستر طب سنتی نیازمند بررسی ساختارهای انتقال انرژی در سیستمهای مختلف است. در حالی که مدل چاکرای هندی بر مراکز چرخان انرژی تمرکز دارد، طب سنتی چین (TCM) بر مسیرهای جریان انرژی، یعنی مریدینها، تأکید میکند. این دو سیستم، علیرغم تفاوتهای جغرافیایی و فرهنگی، به یک شبکه زیربنایی از نیروی حیاتی (پرانا در هند، چی/Qi در چین) اشاره دارند.
الف) مقایسه مسیرهای انرژی: نادیها در مقابل مریدینها
نادیها (Nadis) در یوگا و آیین هندو: نادیها کانالهای انرژی ظریفی هستند که پرانا را در سراسر بدن حمل میکنند. سه نادی اصلی عبارتند از سوشومنا (کانال مرکزی در امتداد ستون فقرات که چاکراها روی آن قرار دارند)، ایدا (مسیر انرژی قمری، سرد و زنانه) و پینگالا (مسیر انرژی خورشیدی، گرم و مردانه). نادیها مستقیماً از چاکراها منشأ میگیرند و به آنها متصل میشوند. مریدینها (Meridians) در طب سنتی چین: مریدینها مسیرهای انرژی هستند که چی (Qi) را به اندامهای داخلی و سطوح بدن میرسانند. TCM دوازده مریدین اصلی دارد که به اندامهای حیاتی (مانند کبد، ریه، قلب و کلیه) مرتبط هستند.
تلاقی سیستمها: در حالی که چاکراها به عنوان ایستگاههای اصلی ترانسفورماتور عمل میکنند، نادیها و مریدینها به عنوان سیمکشی و خطوط توزیع در نظر گرفته میشوند. برخی نظریههای یکپارچهسازی پیشنهاد میکنند که سوشومنا نادی با کانال حاکم (Du Mai) و کانال حاملگی (Ren Mai) در TCM که در امتداد ستون فقرات و جلوی بدن حرکت میکنند، همپوشانی دارد.
ب) همسانی عملکردی چاکراها و مراکز انرژی TCM
به جای جستجوی تطابق دقیق فیزیکی، میتوان همسانی عملکردی را بررسی کرد:
۱. چاکرای ریشه و مریدین کلیه: چاکرای ریشه مسئول بقا، ریشهیابی و انرژی حیات است. در TCM، کلیهها نه تنها اندامهای فیزیکی هستند، بلکه انرژی اساسی (Jing) را ذخیره میکنند که معادل نیروی حیاتی و طول عمر است. ضعف در ریشه و کلیه، هر دو به ترس، ضعف استخوانها و خستگی مزمن منجر میشود. ۲. چاکرای خورشیدی و مریدین طحال/معده: چاکرای خورشیدی قدرت، گوارش انرژی و عزت نفس را کنترل میکند. در TCM، طحال و معده مسئول تبدیل غذا و افکار به انرژی قابل استفاده (چی) هستند. رکود در هر دو مرکز، باعث نگرانی مزمن، مشکلات گوارشی و ناتوانی در عمل میشود.
ج) کاربرد عملی درمانی: نقاط طب سوزنی بر روی مسیرهای چاکرا
دیدگاه TCM میتواند به درمان دقیقتر عدم تعادل چاکرا کمک کند:
پاکسازی با سوزن: انسداد در یک چاکرا (مثلاً چاکرای قلب) میتواند باعث رکود انرژی در مریدینهای مرتبط (مانند مریدین قلب یا پریکارد) شود. یک متخصص طب سوزنی میتواند با وارد کردن سوزن در نقاط خاصی از این مریدینها، انسداد انرژیایی ناشی از عدم تعادل چاکرا را برطرف کند. استفاده از نقاط مریدین به جای چاکرا: برای فعالسازی یک چاکرای کمکار، میتوان به جای تمرکز بر مرکز چاکرا، از نقاط خاصی بر روی مریدینهای مرتبط استفاده کرد که نیروی چی را به آن ناحیه هدایت میکنند. این رویکرد، یک روش غیرتهاجمیتر و سیستماتیکتر برای تأثیرگذاری بر جریان انرژی چاکرا است. این تطبیقپذیری نشان میدهد که سلامتی یک سیستم واحد است که توسط فرهنگهای مختلف، به زبانهای گوناگون توصیف شده است.
۲. مدل سهگانه انرژی: معادلسازی دوشا (Ayurveda) و اخلاط اربعه (طب ایرانی)
برای ایجاد یک درک جامع از چاکرا در طب سنتی، باید به مدلهای انرژی سهگانه و چهارگانه که به طور سنتی برای تعریف سلامت فردی استفاده میشوند، بپردازیم. این مدلها به ما کمک میکنند تا ریشه عدم تعادل چاکرا را نه در یک مفهوم مجرد، بلکه در یک اختلال مزاجی قابل درمان بیابیم.
بیشتر بخوانید: چاکراهای بدن
الف) دوشاهای آیورودا: انرژیهای سهگانه و چاکراها
طب آیورودا، که ریشه مشترکی با مدل چاکرا دارد، سلامت را بر اساس تعادل سه دوشا (انرژی حیاتی) تعریف میکند: واتا (Vata)، پیتا (Pitta) و کافا (Kapha). عدم تعادل دوشا به طور مستقیم بر چاکراهای خاصی تأثیر میگذارد و نیاز به یک رویکرد درمانی متفاوت دارد. ۱. دوشای واتا (هوا و فضا): واتا بر حرکت، خلاقیت و سیستم عصبی حاکم است. واتای بالا (اضطراب و بیقراری) میتواند باعث فعالیت بیش از حد (Overactivity) در چاکراهای بالایی (تاج، چشم سوم) و کمکاری همراه با اضطراب در چاکرای ریشه شود. درمان چاکرای واتا نیازمند ریشهیابی و گرم کردن است. ۲. دوشای پیتا (آتش و آب): پیتا بر متابولیسم، قدرت، هوش و گوارش حاکم است. پیتای بالا (خشم و انتقادگری) باعث فعالیت بیش از حد و التهاب در چاکرای خورشیدی (قدرت) و قلب میشود. درمان چاکرای پیتا نیازمند خنک کردن و تسکین آتش درونی است. ۳. دوشای کافا (آب و خاک): کافا بر ساختار، ثبات، مایعات بدن و چاکرای ریشه حاکم است. کافای بالا (تنبلی و رکود) باعث کمکاری و انسداد فیزیکی در چاکراهای پایین (ریشه و خاجی) و قلب (به شکل بیتفاوتی) میشود. درمان چاکرای کافا نیازمند تحریک، گرما و حرکت است.
ب) اخلاط اربعه: مزاجشناسی ایرانی و تأثیر بر انرژی چاکراها
طب سنتی ایرانی (مزاجشناسی) با مدل چهارگانه خود (دم، صفرا، بلغم، سودا) یک چارچوب تحلیلی قدرتمند برای درک ناهنجاریهای چاکرا فراهم میکند: ۱. صفرا (گرم و خشک – معادل پیتا): افزایش صفرا با گرمای بیش از حد در بدن همراه است. این گرما به طور مستقیم میتواند باعث بیشفعالی، سوزش و عصبانیت در چاکرای خورشیدی و گاهی چشم سوم شود. درمان باید با استفاده از روشها و خوراکهای سرد و تر همراه باشد. ۲. سودا (سرد و خشک – معادل واتای شدید): سودا با افسردگی، ترس، خشکی و انقباض همراه است. سودای بالا به انقباض و بسته شدن چاکراها (به خصوص قلب و ریشه) منجر میشود و باعث جمود عاطفی و ترس مزمن میشود. درمان چاکرای سوداوی نیازمند گرما، رطوبت و افزایش جریان خون است. ۳. بلغم (سرد و تر – معادل کافا): بلغم با رکود، تنبلی، خواب آلودگی و کاهش متابولیسم همراه است. بلغم میتواند باعث کمکاری و انسداد فیزیکی چاکراها (ریشه و خاجی) شود، که به ناتوانی در شروع و اجرا منجر میشود. درمان باید با گرما و حرکت صورت گیرد. ۴. دم (گرم و تر): دم با انرژی، جریان خون و پرپشتی فیزیکی همراه است. افزایش دم به طور کلی نشانه سلامتی و جریان قوی انرژی است، اما افزایش بیش از حد آن میتواند منجر به پرخوری یا عصبانیتهای ناگهانی شود که باید به سرعت با تعادل همراه شود.
ج) درمان از طریق مزاجشناسی
مزیت این معادلسازی این است که به جای تلاش برای “تعادل دادن” کورکورانه یک چاکرا، ابتدا مزاج مرتبط با عدم تعادل آن تشخیص داده میشود. به عنوان مثال، اگر چاکرای خورشیدی شما بیش فعال است و باعث عصبانیت (پیتا/صفرا) میشود، درمان با خوراکیهای خنککننده (مانند تخم گشنیز، آب انار یا نعناع) به مراتب مؤثرتر از صرفاً مدیتیشن خواهد بود. این رویکرد، درمان چاکرا را به یک فرایند کاملاً شخصیسازی شده و مطابق با طبیعت فرد تبدیل میکند.
۳. گرما و سرما در چاکراها: تحلیل مزاج مراکز انرژی از دیدگاه طب سنتی ایرانی
طب سنتی ایرانی با تأکید بر چهار رکن مزاج (طبع) و چهار کیفیت (گرمی، سردی، خشکی، تری)، ابزار قدرتمندی برای تشخیص دقیق عدم تعادل چاکراها ارائه میدهد. از این منظر، هر چاکرای اصلی میتواند یک مزاج غالب داشته باشد که در صورت بیماری یا رکود، به سمت افراط در همان مزاج (یا برعکس، نقیض آن) متمایل میشود.
الف) تحلیل مزاجی چاکراها بر اساس موقعیت و وظیفه
مزاج غالب چاکراها بر اساس محل قرارگیری و اندامهای مرتبط آنها تعیین میشود:
۱. چاکراهای گرم (آتشین و هوایی): چاکراهایی که با عمل، حرکت، متابولیسم و ارتباط در ارتباط هستند، معمولاً دارای مزاج گرم هستند.
- چاکرای خورشیدی (Manipura): دارای مزاج گرم و خشک (صفراوی) است. وظیفه آن ایجاد آتش درونی، اراده و گوارش است. اختلال در این چاکرا معمولاً با افزایش گرمی (خشم، عصبانیت، زخم معده) یا به ندرت سردی (بیحالی، ترس، بلغم شکمی) بروز میکند.
- چاکرای گلو (Vishuddha): دارای مزاج گرم و مرطوب (دموی) است. مرتبط با بیان، حرکت و جریان. عدم تعادل آن به شکل التهاب و پرکاری (گرم و خشک) یا گرفتگی و سکوت (سرد و تر) دیده میشود. ۲. چاکراهای سرد (خاکی و آبی): چاکراهایی که با ثبات، احساس، انعطافپذیری و معنویت مرتبط هستند، دارای مزاج سرد هستند.
- چاکرای ریشه (Muladhara): دارای مزاج سرد و خشک (سوداوی) است. مرتبط با زمین و ساختار. ضعف آن با سردی بیش از حد (ترس مزمن، انقباض، یبوست) و نیاز به گرما دارد.
- چاکرای خاجی (Svadhisthana): دارای مزاج سرد و مرطوب (بلغمی) است. مرتبط با مایعات بدن، احساسات و خلاقیت. ضعف آن باعث رکود، تنبلی عاطفی و سستی میشود.
ب) درمان عدم تعادل چاکراها با اصلاح مزاج
اصلاح مزاج چاکراها، مؤثرترین روش درمانی در این دیدگاه است:
| نوع اختلال در چاکرا | مزاج غالب اختلال | روش درمانی سنتی ایرانی |
| بیشفعالی چاکرای خورشیدی | گرم و خشک (صفرا) | خوراکهای سرد و مرطوب (مانند کاهو، آب انار، ترشیجات)، استفاده از گلاب برای خنک کردن. |
| کمکاری چاکرای ریشه | سرد و خشک (سودا) | خوراکهای گرم و مرطوب (مانند عسل، زنجبیل، روغنهای گرم)، روغنمالی شکم و کف پاها با روغن کنجد. |
| رکود چاکرای خاجی | سرد و مرطوب (بلغم) | تحریک با گرما و حرکت (مانند بادکش گرم در ناحیه خاجی، دمنوشهای گرم و محرک). |
ج) تأثیر مزاج فرد بر عملکرد چاکرا
مزاج کلی فرد، یک فیلتر برای سیستم چاکرا ایجاد میکند. یک فرد با مزاج گرم (صفراوی/دموی) به طور طبیعی دارای چاکراهای خورشیدی و گلو فعالتری است اما ممکن است با بیشفعالی و سوختن انرژی در این مراکز مواجه شود. در مقابل، یک فرد با مزاج سرد (سوداوی/بلغمی) اغلب با کمکاری و انقباض در چاکراهای پایین و میانی دست و پنجه نرم میکند و نیاز به تحریک مداوم برای فعالسازی دارد. درمان چاکرا در طب سنتی ابتدا با شناخت طبع فرد شروع میشود تا از توصیههای درمانی متضاد که ممکن است مزاج اصلی او را بدتر کنند، پرهیز شود.
۴. ارتباط اندامها: معادلسازی هفت چاکرا با اندامهای کلیدی در سیستم سنتی چین و ایران
یکی از قویترین دلایل برای پذیرش چاکرا در طب سنتی، همبستگی مستقیم و شگفتانگیز بین مراکز انرژی چاکرا و اندامهای حیاتی است که در طب سنتی ایرانی و طب سنتی چین (TCM) به عنوان کانونهای ذخیرهسازی احساسات و انرژی شناخته میشوند. این همسویی، درک ما از بیماریهای روانتنی را به طور چشمگیری تعمیق میبخشد.
بیشتر بخوانید: بسته شدن چاکرا
الف) چاکراهای پایین و پیوند با اندامهای حیاتی طب سنتی
۱. چاکرای ریشه (Muladhara) و کلیهها (TCM/طب ایرانی): در طب سنتی چین، کلیهها نه تنها مسئول تعادل آب هستند، بلکه مخزن جینگ (Jing) (انرژی حیاتی یا اساسی) و مرکز ترس هستند. چاکرای ریشه نیز دقیقاً بر بقا، ریشهیابی و مدیریت ترس حاکم است. ضعف در ریشه (عدم امنیت) به طور مستقیم بر انرژی کلیه در TCM تأثیر میگذارد و منجر به خستگی مزمن، درد کمر و ضعف استخوانها میشود.
۲. چاکرای خورشیدی (Manipura) و کبد/طحال (TCM/طب ایرانی): چاکرای خورشیدی مرکز اراده و گوارش است.
- طب سنتی چین: طحال و معده مسئول گوارش غذا و همچنین نگرانی و افکار وسواسی هستند. کبد مرکز خشم، برنامهریزی و جریان آزاد چی است.
- تطبیق: ناهماهنگی در چاکرای خورشیدی (ضعف اراده یا خشم بیش از حد) به طور مستقیم بر رکود چی کبد (عصبانیت) یا ضعف چی طحال (نگرانی مزمن و سوءهاضمه) تأثیر میگذارد. مشکلات گوارشی که منشأ عصبی دارند، نمونه بارز این همبستگی هستند.
ب) چاکراهای میانی و بالایی و ارتباط با اندامهای عاطفی
۱. چاکرای قلب (Anahata) و عنصر آتش/قلب (TCM): در TCM، عنصر آتش شامل قلب و روده کوچک است. قلب نه تنها اندام پمپاژ خون است، بلکه شِن (Shen) (روح یا آگاهی) را در خود جای داده است و مسئول شادی و عشق است. ناهماهنگی در چاکرای قلب (غم و اندوه) به طور مستقیم بر شِن قلب تأثیر گذاشته و میتواند منجر به بیخوابی، تپش قلب، یا بیحسی عاطفی شود.
۲. چاکرای گلو (Vishuddha) و ریهها (TCM/طب ایرانی): چاکرای گلو مسئول بیان و ارتباط است. در TCM، ریهها محل ذخیره غم و اندوه هستند و بر تنفس (دریافت چی) حاکماند. مشکلات در چاکرای گلو (سرکوب بیان) میتواند باعث مشکلات تنفسی، حساسیتهای تنفسی یا سرفه مزمن شود که به صورت ناخودآگاه، “خفه کردن” صدای فرد را منعکس میکند.
ج) کاربرد بالینی در درمان بیماریهای روانتنی
این معادلسازی، رویکرد درمان را به سطح جدیدی میرساند: به جای درمان علائم چاکرا با مدیتیشن، میتوان با درمان اندامهای فیزیکی مرتبط، بر آن چاکرا تأثیر گذاشت.
- مثال درمان ریشه: برای درمان ترس مزمن (چاکرای ریشه)، یک متخصص طب سنتی ایرانی ممکن است بر تقویت کلیهها با غذاهای گرم و مرطوب (مانند نخود و خرما) تمرکز کند، که به طور غیرمستقیم، انرژی ریشه را تثبیت میکند.
- مثال درمان خورشیدی: برای کاهش اضطراب (چاکرای خورشیدی)، میتوان بر آرام کردن کبد و طحال از طریق رژیم غذایی و حجامت تمرکز کرد، که باعث تسهیل جریان چی/پرانا در ناحیه شبکه خورشیدی میشود. این رویکرد، درمانی جامع و ریشهای را برای بیماریهای روانتنی فراهم میکند.
۵. درمان همگرا: ترکیب روشهای سنتی (بادکش و حجامت) با فعالسازی نقاط چاکرا
دیدگاه جامعنگر طب سنتی اجازه میدهد که برای تأثیرگذاری مستقیم بر چاکراها، از روشهای فیزیکی و باستانی ایرانی و چینی استفاده کنیم. این رویکرد درمان همگرا، به جای تکیه صرف بر مدیتیشن، از قدرت عناصر و تحریک فیزیکی برای رفع انسداد چاکراها استفاده میکند.
بیشتر بخوانید: فعال کردن چاکرا
بیشتر بخوانید: پاکسازی چاکرا
الف) بادکش گرم و روغنمالی (دلک): ایجاد جریان در چاکراهای سرد
بادکش درمانی (Cupping Therapy)، به ویژه بادکش گرم، برای درمان چاکراهایی که دچار سردی، رکود (بلغم) و انقباض (سودا) شدهاند، بسیار مؤثر است. این روش، جریان خون و گرمای موضعی را به مرکز چاکرا هدایت کرده و انسداد را میشکند:
۱. تحریک چاکرای ریشه و خاجی: بادکش گرم بر روی ناحیه خاجی و پایین کمر، به طور قوی سردی و رکود در چاکرای ریشه و خاجی را برطرف میکند. این عمل باعث افزایش جریان خون، رهاسازی تنشهای فیزیکی ذخیرهشده (که معادل قفل شدن چاکرا است) و فعالسازی انرژی حیاتی میشود. ۲. روغنمالی (دلک) پس از بادکش: پس از بادکش، استفاده از روغنهای گرم مزاج مانند روغن کنجد، زنجبیل یا سیاهدانه در ناحیه چاکرا، اثر گرما را تثبیت میکند. این عمل به ویژه برای چاکرای ریشه کمکار (سوداوی) حیاتی است تا سردی و خشکی آن برطرف شود و حس امنیت و ریشهیابی تقویت گردد.
ب) حجامت و فصد: تخلیه حرارت و آلودگی از چاکراهای گرم
در مواردی که چاکرا دچار بیشفعالی، التهاب و گرمای بیش از حد (صفرا) شده باشد، روشهای تخلیهکننده طب سنتی میتوانند کارآمد باشند:
۱. حجامت برای چاکرای خورشیدی: بیشفعالی چاکرای خورشیدی که منجر به خشم، تهاجم و اضطراب شدید (گرم و خشک) میشود، میتواند با حجامت موضعی در نقاط مرتبط با کبد یا طحال/شکم آرام شود. حجامت با کاهش حجم دم و صفرا از سیستم، به طور غیرمستقیم آتش بیش از حد چاکرای خورشیدی را فرو مینشاند و تعادل را باز میگرداند. ۲. فصد (رگزنی): در شرایط حاد و بسیار گرم، فصد میتواند برای تخلیه سریعتر گرمای اضافی از اندامهای مرتبط با چاکرا (مانند کبد) استفاده شود تا از آسیب به سیستم عصبی (وابسته به چاکرای چشم سوم) جلوگیری شود.
ج) استفاده از گیاهان و ضمادها بر روی نقاط چاکرا
طب سنتی از گیاهان با مزاج مشخص برای تأثیرگذاری مستقیم بر مراکز انرژی استفاده میکند:
۱. ضماد سرد برای چاکرای خورشیدی داغ: استفاده موضعی از ضمادهای خنککننده (مانند ترکیب کافور و گلاب) بر روی چاکرای خورشیدی میتواند به سرعت التهاب ناشی از خشم و صفرا را کاهش دهد. ۲. بخورات معطر برای چاکرای گلو و چشم سوم: استفاده از بخورات گیاهی معطر (مانند بخور صندل یا کندر) در محیط، به دلیل اثر مستقیم بر حواس و دستگاه تنفسی، میتواند به پاکسازی و فعالسازی چاکراهای بالایی کمک کند و رکود انرژی در گلو و مه مغزی در چشم سوم را برطرف سازد.
این تکنیکهای همگرا به ما یادآوری میکنند که چاکراها، تنها مفاهیم ذهنی نیستند، بلکه کانونهای فیزیکی-انرژیایی هستند که میتوانند با ابزارهای مادی و باستانی به شدت تحت تأثیر قرار گیرند.
۶. پاکسازی چاکرا با خوراک شناسی سنتی: توصیههای غذایی بر اساس دوشا و طبع
در طب سنتی ایرانی و آیورودا، غذا صرفاً سوخت نیست؛ بلکه دارو و انرژی است که مستقیماً بر روی مزاج و به تبع آن، بر عملکرد چاکراها تأثیر میگذارد. پاکسازی و فعالسازی چاکراها بدون اصلاح رژیم غذایی بر اساس طبع فرد، کاری ناقص است. در این رویکرد، ما از ویژگیهای مزاجی غذاها (گرم، سرد، تر، خشک) برای تعادل بخشیدن به چاکراهای کمکار یا بیشفعال استفاده میکنیم.
بیشتر بخوانید: برای پاکسازی چاکراها چی بخوریم؟
الف) خوراک برای چاکراهای پایین: ریشهیابی و دفع سردی
چاکراهای ریشه و خاجی به دلیل پیوندشان با عناصر زمین و آب، مستعد سردی و رکود (سودا و بلغم) هستند. خوراک باید گرم و مغذی باشد:
۱. چاکرای ریشه (ریشهزایی و گرما): برای فعالسازی ریشه کمکار (سوداوی)، باید از غذاهای گرم و مرطوب استفاده کرد.
- توصیهها: سبزیجات ریشهای (شامل هویج، سیبزمینی شیرین، چغندر) که در خاک رشد میکنند. گوشتهای قرمز با ادویههای گرم مانند دارچین و زنجبیل. مصرف منظم خرما و عسل برای دفع سردی و سودا. ۲. چاکرای خاجی (جریان و رطوبت): برای رفع رکود و سستی (بلغمی) در این مرکز، خوراک باید جریانساز و تا حدی گرم باشد.
- توصیهها: غذاهای آبدار و شیرین طبیعی (نه قند مصنوعی) مانند میوههای آبدار (مانند پرتقال، انار شیرین). استفاده از روغنهای سالم (روغن زیتون) و ادویههای ملایم مانند هل.
ب) خوراک برای چاکرای خورشیدی و قلب: مدیریت آتش درونی
این چاکراها تحت تأثیر مزاج گرم (پیتا و صفرا) هستند و عدم تعادل آنها اغلب به صورت بیشفعالی و التهاب بروز میکند:
۱. چاکرای خورشیدی (خنکسازی و آرامش): اگر این چاکرا بیشفعال (صفراوی) و داغ باشد و منجر به خشم و سوزش شود، نیاز به خوراکهای سرد و تر داریم.
- توصیهها: سبزیجات برگ سبز، خیار، کاهو، آب انار ترش و شیرین، گشنیز و ماست. پرهیز از فلفل، زنجبیل زیاد و غذاهای سرخ شده برای فرو نشاندن آتش صفرا. ۲. چاکرای قلب (تعدیل حرارت): قلب به آسانی از گرما و استرس متأثر میشود. خوراک باید متعادل، آرامبخش و مقوی روح باشد.
- توصیهها: غلات کامل، حبوبات سبک، میوههای با طبع معتدل. برای آرامش از دمنوشهای آرامبخش (مانند بهارنارنج و سنبلالطیب) استفاده شود که همزمان به تعادل هیجانات قلبی کمک میکند.
ج) خوراک برای چاکراهای بالایی: سبکسازی و وضوح
چاکراهای گلو، چشم سوم و تاج، به عناصر اتر و هوا نزدیکتر هستند و باید با خوراکهایی که باعث سبکی، وضوح و کاهش بلغم سر میشوند، تغذیه شوند:
۱. چاکرای گلو و چشم سوم: برای رفع مه مغزی و گرفتگی گلو (بلغم)، خوراک باید محرک جریان باشد.
- توصیهها: مصرف مواد غذایی تازه و خام (تا حد تحمل مزاج)، پرهیز از لبنیات سنگین و غذاهای مخاطیساز (بلغمی). استفاده از زنجبیل، عسل و آب گرم با لیمو در صبح برای پاکسازی مجاری. ۲. چاکرای تاج: فعالسازی این مرکز بیشتر به روزه (فستینگ)، مدیتیشن و خوراک سبک نیاز دارد تا سنگینی را از بین ببرد.
- توصیهها: غذاهایی که پرانای بالا دارند (مانند جوانه گندم، میوههای تازه) و پرهیز از پرخوری. این امر به حفظ سبکی بدن و ذهن برای دریافت آگاهی بالاتر کمک میکند.
د) نتیجهگیری: درمان چاکرا مطابق با طبع
کلید درمان چاکرا در طب سنتی، شناخت مزاج فرد است. یک توصیهنامه واحد برای همه کار نمیکند. اگر فردی سوداوی مزاج است و چاکرای ریشهاش سرد است، نیاز به گرما دارد؛ در حالی که اگر فردی صفراوی مزاج باشد و چاکرای خورشیدیاش بیشفعال باشد، نیاز به خنکسازی دارد. این رویکرد، درمان چاکرا را به یک فرایند کاملاً شخصیسازی شده و ریشهای تبدیل میکند.
بیشتر بخوانید : چاکرا درمانی چگونه است؟